Tynki gliniane, po za wieloma zaletami użytkowymi, pozwalają istotnie zmniejszyć koszty budowy. Poszczególne składniki do mieszanki można bowiem samodzielnie pozyskać z własnej działki lub zakupić u zewnętrznych firm (glinę można kupić np. w cegielni). Często można także wykorzystać glinę z własnej działki lub ze specjalnych glinianek.
Drugim podstawowym składnikiem tynku ekologicznego jest piasek. Ten składnik lepiej jednak zamawiać z dowozem bezpośrednio na budowę, aby stosować dla wszystkich powierzchni tynkowanych piasek jednorodny, bez zanieczyszczeń obcych i domieszek innych gruntów.
Mieszankę należy przygotowywać w odpowiednich proporcjach głównych składników, tj. gliny i piasku (przeważnie 1/3 piasku i 2/3 gliny) wraz z ewentualnymi dodatkowymi składnikami (cement, wapno, celuloza, wióry, słoma).
Przygotowanie podłoża pod tynk gliniany
Podłoże pod tynki gliniane może stanowić większość popularnie stosowanych materiałów, jak pustaki, cegły, powierzchnie betonowe i żelbetowe a także konstrukcje drewniane.
Istotne jest, aby powierzchnia pod nowy tynk gliniany była pozbawiona zanieczyszczeń, nierówności i tłustych plam. Stare zniszczone ściany, pokryte często farbami, należy najpierw odpowiednio odtłuścić. Można w tym celu przetrzeć całą ścianę papierem ściernym.
Podłoże pod tynk można zagruntować specjalnym mydłem malarskim, co zapewni dobre związanie tynku z powierzchnią ściany. Jest to istotne szczególnie w przypadku remontu i nakładania gliny na stare powierzchnie ścian.
Wstępny narzut tynkiem
Niezależnie od tego ile warstw tynku planujemy położyć, zaleca się wykonanie tzw. obrzutki tynkiem. Polega to na wstępnym zwilżeniu ściany (lecz nie może być ona zbyt mokra) i najczęściej ręcznym narzucaniu plastycznej masy na powierzchnię ściany. Tak wykonanego narzutu (o grubości 1-3mm) nie należy wyrównywać, gdyż będzie on stanowić dobry podkład pod docelowe warstwy. Występujące na obrzutce nierówności zapewnią bardzo dobre związanie z później nanoszonymi grubszymi warstwami tynku.
Obrzutkę można wykonywać również rękami, poprzez narzucanie garściami gliny na powierzchnię ściany i ręczne jej rozprowadzanie.
Zbrojenie / wzmocnienie tynku glinianego
Jeśli zależy nam na dodatkowym wzmocnieniu powierzchni tynku, a tym samym zmniejszeniu ryzyka pękania tynku na pełną grubość, możemy zastosować zbrojenia naturalne.
Najczęściej wykonuje się je poprzez przymocowanie poziomych listewek do powierzchni ściany i przymocowanie do nich mat słomianych lub trzcinowych. Listewki można mocować poprzez ich przykręcenie w rozstawie 1,0 – 2,0m na ścianie. Gotowe maty słomiane i trzcinowe można zakupić w specjalistycznych sklepach dedykowanych dla budownictwa ekologicznego. Jeśli decydujemy się na tego typu zbrojenie, to listwy drewniane warto przymocować do ściany przed wykonaniem wstępnej obrzutki co ułatwi ich montaż i poziomowanie.
Innym, równie popularnym sposobem zbrojenia ścian ekologicznych jest wykonanie pierwszej warstwy tynku (na już wykonanej obrzutce) z mieszanki zawierającej drobno posiekaną słomę (tzw. sieczka słomiana). Będzie ona służyć jako warstwa wzmacniająca z tzw. zbrojeniem rozproszonym.
Oba rozwiązania dają dobre efekty, przy czym stosowanie zbrojenia rozproszonego pozwala na szybsze wykonanie prac, bez konieczności montowania listew i odpowiedniego przymocowania i naciągania mat słomianych lub trzcinowych.
Należy jednak pamiętać, aby nie stosować mieszanki ze zbrojeniem rozproszonym dla docelowej warstwy tynku, gdyż utrudni to ostatecznie wygładzanie powierzchni.
Na rynku dostępne są również specjalne tkaniny wzmacniające, „wklejane” w warstwę tynku. Najczęściej można zakupić tkaniny z juty czy lnu. Warto tego typu wyroby stosować szczególnie w narożnikach ścian, co istotnie zwiększy ich wytrzymałość (uwaga ta dotyczy zarówno narożników wewnętrznych jak i zewnętrznych).
Nanoszenie ostatniej warstwy tynku glinianego
Tynki gliniane najczęściej nanosi się w dwóch lub trzech warstwach. Rzadziej wykonuje się je jako jednowarstwowe. Niezależnie od ilości warstw, nie zaleca się rezygnacji z tzw. wstępnej obrzutki.
W przypadku tynków dwu- lub trzy-warstwowych pierwsza warstwa przeważnie stanowi warstwę zbrojącą (matami, tkaninami lub zbrojeniem rozproszonym). Kolejne warstwy wykonywane są z mieszanek bez dodatków zbrojących.
Istotne jest, aby kolejne warstwy nanosić zawsze po wyschnięciu poprzedniej (dotyczy to również nanoszenia pierwszej warstwy na obrzutce).
Grubość warstw tynku glinianego przeważnie wynosi ok 1,0 – 2,0cm. Raczej nie zaleca się większych grubości, gdyż może to doprowadzić do nadmiernego pękania powierzchni ściany.
Tynki ekologiczne - wykończenie powierzchni
Tynki gliniane pozwalają na wiele ciekawych form wykończenia powierzchni ściany. Same w sobie, w przeciwieństwie do tynków gipsowych czy cementowo – wapiennych, mają często ciekawą powierzchnię.
Jeśli zależy nam na nieregularnych powierzchniach, możemy je wykonać poprzez ręczne formowanie ostatniej warstwy tynku (dłońmi lub popularnymi narzędziami jak szpachelki, pędzle itp.). Tynki gliniane schną znacznie wolniej od tradycyjnych, co daje więcej czasu na wykonywanie różnego rodzaju wzorów na powierzchni ściany.
Jeśli zależy nam na idealnie gładkiej powierzchni, możemy spróbować wygładzić ścianę lekko wilgotną gąbką lub wygładzać szpachelkami. Nie zawsze jednak wykonana przez nas masa pozwoli na uzyskanie idealnej gładkości. W takim przypadku możemy zakupić specjalne gładzie dedykowane dla tynków glinianych. Nakłada się je warstwą grubości 1-3mm uzyskując ładną, gładką powierzchnię. Takie ściany można z powodzeniem malować farbami, przy czym zaleca się raczej farby naturalne (ich gama kolorystyczna jest bardzo szeroka więc z pewnością każdy coś dla siebie wybierze).
Dostępne są na rynku również gliniane gładzie i masy tynkarskie barwione. Tego typu mieszanki można jednak również wykonać samemu, wykorzystując w tym celu specjalne barwniki mineralne, dostępne w większości sklepów artystycznych (sklepy takie znajdują się praktycznie w każdym większym mieście). Gotowe masy barwione są często bardzo drogie, natomiast zakup oddzielnych barwników nie wiąże się ze znacznym wzrostem kosztów wykonania masy.
Ciekawą formą wykończenia tynków glinianych jest również „wklejanie” w ich zatartą i wstępnie wygładzoną powierzchnię różnego rodzaju materiałów dekoracyjnych, jak kamienie ozdobne, muszle itp.
Ponieważ mieszanki często nie zawierają cementu, wapna ani gipsu, wszelkie materiały wklejane w jeszcze nie wyschniętą powierzchnię tynku, łatwo będzie później oczyścić zwykłą szmatką i wodą. W przypadku tynków cementowych tego typu wykończenie wymaga czyszczenia „wklejek dekoracyjnych” od razu „na mokro”, co znacząco wydłuża czas wykonania wykończenia i dekoru.
Naprawa tynków glinianych
Ekologiczne tynki gliniane, jako jedne z nielicznych, mają tę cechę, że można bez problemu naprawiać je wykorzystując starą masę, znajdującą się na ścianie. Wystarczy ją namoczyć i ponownie rozrobić z wodą, aby móc z powrotem nanieść na powierzchnię ściany.
Jest to istotna zaleta szczególnie w przypadku wykonywania zmian z instalacjach, np. przesuwanie lub dodawanie kabli elektrycznych, które wymuszają częściowe skuwanie już wykonanych tynków.
Zespół redakcyjny portalu zbudujmydom.pl
