W domach jednorodzinnych i mieszkaniach najczęściej stosowane są tynki gipsowe lub cementowo – wapienne. Warto jednak poznać również inne technologie i materiały do tynkowania, aby dobrze dobrać materiał do swoich potrzeb i oczekiwań.
Tynki gipsowe
Coraz częściej inwestorzy decydują się na wykonanie w domu tynków gipsowych. Charakteryzują się one szybkim tempem prac, gdyż nanoszone są od razu w jednej docelowej warstwie (w przeciwieństwie do tynków cementowych). Po wyrównaniu mają w miarę gładką powierzchnię i biały kolor (przy zastosowaniu typowych tynków gipsowych). W przypadku dobrego wykonania nie ma konieczności nakładania dodatkowych warstw gładzi gipsowych, co jest konieczne w przypadku tynków cementowych. Tynki gipsowe w łatwy sposób można wyrównywać, aby uzyskać odpowiednio gładką i równą powierzchnię.
Tynki gipsowe sprzedawane są w formie gotowych suchych mieszanek do rozrobienia z wodą. Dla większych robót zaleca się tynki maszynowe.
Nanoszone mogą być mechanicznie, z użyciem specjalnych agregatów, lub ręcznie. W ich składzie znajduje się przede wszystkim wysokiej jakości gips i odpowiednio dobrane kruszywo (o uziarnieniu nie większym niż 1,2mm). Dodatkowo mieszanka zawiera specjalne plastyfikatory, opóźniacze i dodatki uszlachetniające. Tynki gipsowe należy rozrabiać w ilości odpowiednio dobranej do zakresu prac, gdyż po rozrobieniu z wodą dość szybko mogą ulegać stwardnieniu.
Gotowa warstwa tynku gipsowego stanowi dobre podłoże pod farby i tapety. Nie ma w tym wypadku konieczności stosowania specjalnych gruntów sczepnych przed malowaniem, wystarczą standardowe grunty malarskie. Tynki gipsowe mogą być również dobrym podłożem pod płytki ceramiczne.
Wadą tynków gipsowych jest ich mała odporność na wilgoć. W związku z tym nie wolno ich stosować na zewnątrz budynku oraz w miejscach szczególnie narażonych na występowanie zawilgocenia (łazienki, pralnie, piwnice). Zaleca się, aby wilgotność w pomieszczeniu z tynkami gipsowymi nie przekraczała 65-70%.
Nie należy stosować tynków gipsowych na podłożach drewnianych czy elementach stalowych, gdyż gips powoduje korozję metali. W większości przypadków tynki gipsowe nie sprawdzą się również na podłożach z tworzyw sztucznych.
Z powodzeniem można stosować tynki gipsowe na podłożach gipsowych, z cegieł ceramicznych (cegły pełne, pustaki), z cegieł wapienno – piaskowych oraz z betonu komórkowego. W przypadku betonu komórkowego czy betonu zwykłego zaleca się, przed nałożeniem tynku gipsowego, wykonanie odpowiedniego zagruntowania powierzchni preparatami zwiększającymi przyczepność (grunty dedykowane pod tynki gipsowe lub typowe grunty sczepne).
Tynki gipsowe można nanosić nie wcześniej niż po 2-3 miesiącach od zakończenia budowy stanu surowego domu. W przypadku ścian z pustaków ceramicznych zaleca się odczekanie 3-4 miesięcy. Związane jest to z czasem jaki dom potrzebuje aby zakończyć osiadanie pod wpływem ciężaru jaki wywołuje na grunt.
Tynki gipsowe charakteryzują się stosunkowo małą odpornością na uszkodzenia mechaniczne jak uderzenie, obłamanie itp. W związku z tym nie powinny być stosowane w garażach, warsztatach i innych pomieszczeniach szczególnie narażonych na tego typu uszkodzenia. Znacznie trwalsze będą w tym przypadku tynki cementowo – wapienne.
Zaletą tynków gipsowych jest ich niski współczynnik przewodzenia ciepła (ok. 0,25 – 0,35 W/mK). W czasie użytkowania domu może to przynieść korzyści związane z oszczędnością energii cieplnej budynku (istotne jest jednak, aby po za ścianami zadbać o wszystkie mostki cieplne, w miejscach połączeń ścian, sufitów, okien, drzwi itp.)
Tynki gipsowe wysychają przez ok. 14-20 dni. Po tym okresie uzyskujemy powierzchnię gładką i odporną na ścieranie. W zależności od panującej w domu temperatury czas ten może ulec skróceniu do 10 dni.
Tynki wapienne
W typowych domach jednorodzinnych i zabudowie mieszkaniowej raczej nie stosuje się tynków wapiennych. Wynika to z ich bardzo małej wytrzymałości, praktycznie najmniejszej z większości dostępnych na rynku materiałów na tynki wewnętrzne. Z tego też powodu nie wolno tynków wapiennych stosować na zewnątrz budynku.
Tynki wapienne pozwalają stworzyć antyczny charakter wnętrza, przez co stosowane są czasami w pracach wykończeniowych budynków zabytkowych, o znaczeniu historycznym. Poprawnie wykonany tynk wapienny stwarza wrażenie powłoki mającej wiele lat, co w tego typu budynkach jest efektem bardzo pożądanym.
Istnieje ogólnie przyjęta zasada, że w przypadku tynkowania starej powierzchni ściany, zawsze nakładamy słabszy tynk na mocniejszy. Z tego względu tynki wapienne, dzięki ich małej wytrzymałości, mogą być z powodzeniem nakładane na większość starych ścian, pokrytych tynkami gipsowymi, cementowymi czy innymi materiałami.
Tynki wapienne, podobnie jak gipsowe i cementowo – wapienne, sprzedawane są w formie gotowej suchej masy, co znacząco ułatwia proces tynkowania i nie wymaga mieszania składników bezpośrednio na budowie. Dostępne są w sprzedaży także wapienne tynki maszynowe.
Tynki te składają się przede wszystkim z wapna gaszonego (ewentualnie ciasta wapiennego), odpowiedniej frakcji piasku. Czasami do ich produkcji stosowane są również wysokiej jakości kruszywa, np. marmurowe, co pozwala uzyskać specyficzną teksturę i wygląd powierzchni. Dodatkowo tynki wapienne mogą zawierać różnego rodzaju barwniki, co znacznie poszerza ich wybór i pozwala dopasować docelową kolorystykę ściany. Z tego też względu tynków takich nie wykańczamy gładziami, choć na rynku dostępne są również specjalne gładzie, dedykowane dla tynków wapiennych. Wygląd gotowej powierzchni tynku można wybierać poprzez odpowiedni dobór wielkości kruszywa użytego do produkcji masy tynkarskiej. Tynki gruboziarniste tworzą wyraźnie chropowatą powierzchnię, w przeciwieństwie do drobnoziarnistych, które umożliwiają wykonanie gładkich ścian, przygotowanych np. pod malowanie.
Zaletą tynków wapiennych jest ich dobra paroprzepuszczalność, co pozwala zapewnić w pomieszczeniach specyficzny mikroklimat. Nie zaleca się jednak nanoszenia tynków wapiennych w pomieszczeniach o zwiększonej wilgotności, gdyż może to doprowadzić do ich uszkodzenia (nie są to tynki odporne na wilgoć). Dzięki dobrym właściwościom przepuszczania pary wodnej umożliwiają zachowanie naturalnej regulacji wilgotności w budynku. Z tego też względu stanowią odpowiedni podkład dla malowania farbami mineralnymi.Tynki wapienne, ze względu na brak w swoim składzie gipsu i cementu, ulegają stwardnieniu w długim czasie, nawet do trzech godzin od wymieszania suchej masy z wodą. Pozwala to na spokojne tynkowanie bez pośpiechu i obawy przedwczesnego stwardnienia rozrobionej zaprawy.
W związku z wolnym procesem twardnienia, na powierzchniach tynków wapiennych nie powstaną rysy skurczowe, co ma miejsce szczególnie w przypadku tynków cementowo – wapiennych oraz czasami gipsowych. Tynki wapienne powinny wysychać ok 15-20 dni przy dobrych warunkach atmosferycznych (średnia temperatura ok 20-23 stopni).W związku z faktem, że tynki te nie zawierają spoiw w formie gipsu czy cementu, słabiej przylegają do powierzchni. Jest to korzystny efekt w przypadku renowacji starych zabytkowych budynków, gdyż umożliwia w przyszłości łatwe skucie tynku, bez uszkodzenia poprzednich warstw ściany.
Tynki cementowo-wapienne
Obecnie nadal najbardziej popularne są tynki cementowo–wapiennie, zarówno jako tynki wewnętrzne jak i zewnętrzne. W sprzedaży dostępne są zarówno jako suche masa tynkarska (tzw. gotowy tynk) do rozrobienia z wodą (dla mniejszych powierzchni) jak i tynki maszynowe. Tynk cementowo – wapienny można również przygotowywać bezpośrednio na budowie, jednakże istotny jest prawidłowy dobór proporcji wszystkich składników, aby tynk był odpowiednio wytrzymały i trwały.
Gotowa masa tynkarska w swoim składzie zawiera wypełniacze kwarcowe i specjalne uszlachetniacze, których zadaniem jest nadanie masie plastyczności i zwiększenie przyczepności do podłoża.
Podsumowanie - jakie tynki wybrać?
W domach i mieszkaniach najczęściej stosowane są tynki wewnętrzne gipsowe i cementowo – wapienne. Tynki wapienne używane są raczej tylko w przypadku renowacji budynków zabytkowych, gdyż dzięki małej wytrzymałości można je z powodzeniem nanosić na inne, stare, znacznie mocniejsze warstwy tynków.
Tynki gipsowe są rozwiązaniem tańszym od swojego odpowiednika cementowo – wapiennego. Naniesienie tynku gipsowego kosztuje średnio ok 22-24zł/m2 powierzchni ściany. Jednocześnie przy dobrym wykończeniu powierzchni tynku i doborze odpowiedniej masy (nadającej docelowo biały kolor powierzchni ściany) nie ma konieczności stosowania dodatkowych gładzi. Tynkowanie ścian z użyciem mas gipsowych jest łatwiejsze w porównaniu do tynków cementowo-wapiennych.W przypadku tynków cementowo – wapiennych koszt tynkowania wynosi ok 23–25zł/m2, jednakże po otynkowaniu na ściany należy nanieść również warstwę gładzi gipsowej. Koszt gładzi to ok. 10-12zł/m2, co daje łączną kwotę dla tynków cementowo – wapiennych na poziomie 33-37zł/m2. Większy koszt tynków cementowych wynika także z konieczności nanoszenia ich w dwóch warstwach (z wykonaniem tzw. wstępnej obrzutki).Jak widać cena tynków cementowo – wapiennych jest istotnie większa, jednakże należy pamiętać, że nie wszędzie można stosować wyłącznie tynki gipsowe. W pomieszczeniach narażonych na działanie wilgoci (pralnie, łazienki, garaże itp.) warto wykonać mocniejsze i trwalsze tynki cementowo – wapienne. Tynki gipsowe są również bardziej narażone na uszkodzenia mechaniczne (uderzenie), dlatego mogą nie sprawdzić się w pomieszczeniach warsztatowych.Przy analizie kosztów tynkowania i wykonania gładzi warto wziąć pod uwagę docelowe wykończenie powierzchni ścian. W przypadku łazienek czy innych pomieszczeń, w których na ścianach chcemy układać płytki ceramiczne, nie ma konieczności wykonywania gładzi. Co więcej, dla przyczepności płytek do ściany nawet lepsza jest powierzchnia bardziej chropowata niż jednolicie gładka (czyli taka której pożądamy dla ścian malowanych farbami).Zespół redakcyjny portalu zbudujmydom.pl
