W praktyce nie ma czegoś takiego jak wiertło uniwersalne do wszystkiego. Jak mówi stare przysłowie, „co jest do wszystkiego jest do niczego”. W pewnym sensie znajduje to swoją rację również przy wyborze wierteł.
Wiertła można kupić w różnych cenach od kilku zł za najtańsze produkty do nawet kilkudziesięciu złotych za jedno wiertło. Oczywiście mówimy tutaj cały czas o pracach domowych, budowie domu itp. – wiertła do zastosować profesjonalnych na dużych budowach mogą czasami kosztować nawet kilkaset złotych za sztukę.
Jak jednak wybrać dobre wiertło, które spełni nasze wymagania? Otóż nie zawsze musi to być produkt z górnej półki. Wszystko zależy bowiem od przewidywanej ilości wykonanych otworów. Na przykład jeśli potrzebujemy wykonać jednorazowo przewiert przez mur budynku o grubości ok. 40-50cm to w zupełności wystarczy nam jedno z tańszych wierteł o długości ok. 60cm gdyż i tak prawdopodobnie więcej go nie użyjemy.
Do wiercenia w betonie i kamieniu należy stosować tzw. wiertła widiowe. Charakteryzują się one spiralą z pojedynczym rowkiem. Wiertła ze stali narzędziowej są najtańsze i dostępne w średnicach od 3-4mm do ok. 32mm. Taki zakres średnic w zupełności wystarczy w większości typowych prac domowych, choć raczej zalecamy unikać średnic powyżej 20mm.
Wiertła o dużych średnicach wymagają dobrej jakości mocowania i możliwie jak najmniejszych drgań w czasie wiercenia, czego nie zapewnia wiele najtańszych wiertarek i młotów.
Jeśli potrzebujemy wiercić w bardzo twardym betonie, żelbecie lub w kamieniu to można zakupić wiertła wzmacniane – z węglików spiekanych lub wiertła diamentowe. Oba rodzaje wierteł doskonale nadają się do bardzo twardych materiałów i umożliwiają precyzyjne kruszenie i wiercenie przy wykorzystaniu udaru.
Wiertła diamentowe są drogą inwestycją lecz z czasem, gdy ulegną stępieniu można je poddać regeneracji i przywrócić do dobrego stanu.
Jeśli jednak planujemy typowe prace domowe z wierceniem w „normalnym” betonie, pustakach, cegłach itp. to w większości przypadków wystarczą nam dobre jakościowo wiertła ze stali narzędziowej. Drogie wiertła diamentowe można zakupić gdy planujemy wiele otworów w twardych materiałach jak kamień czy beton zbrojony, lecz warto w tym wypadku wybrać 1-2 średnice i zakupić tylko pojedyncze wiertła zamiast całego zestawu, z którego w praktyce rzadko wykorzystamy więcej niż 50% wierteł.
Do drewna nie nadają się wiertła widiowe które powinny być używane w betonie i kamieniu. Drewno jest stosunkowo miękkim materiałem co ma swoje plusy i minusy. Z jednej strony łatwiej wkręcić się i wiercić w miękkim drewnie, lecz pojawia się większe prawdopodobieństwo pęknięcia materiału, rozwarstwienie się itp. Ma to miejsce szczególnie przy małych elementach i o małej grubości.
Do wiercenia w drewnie zaleca się stosowanie specjalnych wierteł krętych lub spiralnych. Wiertła do drewna posiadają najczęściej ostre ostrze na końcu, które pozwala wkłuć się w materiał jeszcze przed rozpoczęciem wiercenia. Zapewnia to bardzo precyzyjne wyznaczenie miejsca wiercenia co przy drewnie jest często dużo ważniejsze niż w czasie wiercenia w betonie. Szczególnie ważna jest precyzja gdy wiercimy w meblach.
Tradycyjne wiertła do drewna posiadają dwa zwoje ułożone śrubowo co pozwala skutecznie odprowadzić nadmiar wywierconego materiału z drewna. Większość tego typu wierteł krętych dostępnych jest w średnicach od 1 do ok. 32mm.
Jeśli potrzebujemy wykonywać otwory o głębokości ponad 150mm to warto zastosować wiertła spiralne, tzw. świdry. Mają one jeden spiralny zwój, na którego końcu znajduje się ostre ostrze. Wiertła te posiadają pojedynczy rowek do odprowadzania wiór, a stożek centrujący zapewnia stabilizowanie wiertła na dużych głębokościach. Świdry można zakupić o długościach umożliwiających wiercenie otworów nawet powyżej 50cm. W praktyce jednak w warunkach domowych rzadko zdarzają się takie sytuacje i najczęściej w zupełności wystarczą wiertła kręte.
Istnieją jeszcze wiertła płaskie, nazywane czasami łopatkowymi. Umożliwiają one wiercenie dużych średnic – powyżej 32mm lecz jednocześnie nie nadają się przeważnie do otworów o dużej głębokości.
W solarce meblowej można spotkać także wiertła specjalistyczne np. wiertła do konfirmantów, stosowane w meblach z płyty czy sklejki.
Gdy potrzebujemy wywiercić w meblach otwory o bardzo dużych średnicach, np. 10cm (najczęściej w celu wypuszczenia otworem dużej ilości okablowania) warto skorzystać z gotowych wiertnic, nakładanych na popularne wiertarki i wkrętarki. Najtańsze z tego typu produktów nie zawsze zapewniają dużą precyzję wiercenia lecz często nie jest to konieczne, gdyż i tak wiercimy w elementach, które nie będą widoczne (np. tylna ścianka szafki) lub zostaną dodatkowo zabezpieczone i wykończone elementami ozdobnymi (np. otwór na kable w blacie biurka).
Wiertła do metalu wykonywane są często z twardej stali, która może być dodatkowo wzmacniana (np. wiertła kobaltowe lub tytanowe). Nie należy stosować tutaj wierteł do drewna, gdyż ich budowa uniemożliwia wiercenie o dużej precyzji co w przypadku metalu bardzo często jest kwestią najważniejszą. Ponad to wiertła do drewna nie zapewnią prostoliniowości otworów.
Najlepsze w warunkach domowych będą wiertła HSS wykonane z odpowiednio twardej stali. Gdy planujmy dużo otworów w metalu warto zakupić wiertła HSS wykonane metodą pełnego szlifowania z korekcją ścinu. Pozwoli to wiercić na dużych obrotach wiertarki i przy dość dużej szybkości posuwu wiertła.
Wiertła do metalu dostępne są w różnych średnicach, lecz w warunkach domowych najczęściej będziemy potrzebowali wierteł o średnicy o 1 do ok. 10mm.
W szkle i płytkach ceramicznych nie należy wiercić wiertłami do betonu czy metalu. Co prawda widią da się wykonać tego typu otwory lecz najczęściej nie będą one spełniać naszych oczekiwań – wiertło łatwo może przesuwać się po powierzchni glazury czy szkła i prowadzić do niekontrolowane pękania tych materiałów.
W przypadku betonu czy drewna praktycznie od razu wiertło zaczyna wchodzić w głąb materiału, przez o w wielu wypadkach w betonie od razu możemy włączyć udar. Niestety w przypadku płytek ceramicznych czy szkła spowodowałoby to szybkie zniszczenie materiału.
Do szkła i glazury zalecamy stosować wiertła stożkowe. Dostępne są one w wielu średnicach, przy czym warto stopniować średnicę używanego wiertła. Wykonując otwór o średnicy docelowej 10mm zalecamy użycie najpierw wiertła 6mm, a dopiero później poszerzenie otworu wiertłem stożkowym 10mm. Pozwoli to bardzo precyzyjnie panować nad wiertłem w czasie pracy, szczególnie jeśli nie mamy doświadczenia w tego typu materiałach.
W początkowej fazie wiercenia nie należy używać zbyt wysokich obrotów. Szczególnie w płytkach ceramicznych wiertło stożkowe początkowo będzie łagodnie kruszyć powłokę z glazury, a dopiero później rozpocznie właściwe przewiercanie płytki. W pierwszej fazie należy przede wszystkim bardzo dokładnie kontrolować miejsce wiercenia i minimalizować przesuwy wiertła, które wynikają z poślizgu na szkle czy glazurze.
Gdy wiercimy w płytkach przyklejonych do ściany to zalecamy, aby całkowite przejście przez płytkę wykonać wiertłem stożkowym. Następnie można zmienić wiertło na widię i kontynuować wiercenie w betonie. Nie jest to obowiązkowe, lecz przeważnie wiertła stożkowe są droższe od widii i lepiej minimalizować ich użycie i stępienie. Jednocześnie wiertła stożkowe do szkła i glazury są mniej odporne na wiercenie z udarem.
Po przejściu przez płytkę również należy unikać udaru wiercąc w betonie czy cegle. Należy pamiętać, że udar praktycznie zawsze powoduje znacznie większe drgania co wiąże się z ryzykiem uszkodzeń glazury, jej wykruszeń itp.
Jeśli planujemy zakup wierteł do typowych prac domowych to zalecamy zakup kompletu wierteł typu widia do betonu wraz z wiertłami dedykowanymi do drewna. W elementach metalowych wierci się stosunkowo rzadko, dlatego lepiej kupić wyłącznie potrzebne średnice, podobnie jak przy wiertłach do szkła i glazury.
Zalecamy unikać wierteł uniwersalnych stosując je do wszystkich rodzajów materiałów. Szczególnie ważne są dobre wiertła do drewna z ostrym stożkiem, który umożliwia bardzo precyzyjne wykonanie otworu.
Niezależnie od rodzaju wierteł nie zapominajmy, aby sprawdzić również rodzaj uchwytu w wiertarce! Najczęściej mogą wystąpić tutaj trzy rodzaje uchwytów: walcowy (tzw. „tradycyjny”), SDS Plus (przeważnie stosowany w młotowiertarkach o mocach powyżej 600-700W) oraz uchwyty wtykowe, które znajdziemy głównie we wkrętarkach.
Wybierając komplet narzędzi warto pamiętać, że nawet najlepsza wiertarka o dużej mocy niewiele pomoże, gdy źle dobierzemy rodzaj wiertła. Należy zatem zawsze szukać kompromisu między mocą i trwałością wiertarki/wkrętarki, a jakością wierteł.
Zespół redakcyjny portalu zbudujmydom.pl
