W nowych domach coraz rzadziej projektuje się lukarny dachowe. Większość inwestorów decyduje się na pojedyncze lub zespolone okna połaciowe. Jest to z pewnością rozwiązanie tańsze lecz w niektórych przypadkach lukarna może istotnie wpłynąć na estetykę całej bryły budynku.
Rodzaj okien a warunki zabudowy
Decyzja co do sposobu doświetlenia poddasza użytkowego musi zostać podjęta już na etapie projektu domu. Architekt musi rozplanować umiejscowienie i parametry okien dachowych (połaciowych) lub zaprojektować lukarny.
Przez lukarnę należy rozumieć - w myśl przepisów budowlanych – nadbudówkę dachu z pionowo zamontowanym oknem. Definicja ta nie określa jednak w żaden sposób kształtu czy wysokości lukarny, co pozostaje więc kwestią wyboru przez inwestora i architekta.
Okna połaciowe są stonowanym elementem dachu, w małym stopniu wpływającym na estetykę całego domu. Ich zadaniem jest wtopienie się w pokrycie dachowe. Inaczej jest w przypadku lukarny. Dobrze zaprojektowana lukarna może nawet stanowić decydujący element dachu nadający indywidualny charakter budowli. Na uwagę zasługują rozwiązania z lukarnami nowoczesnymi o jak najprostszej geometrii jak również lukarny o nietypowych kształtach – skośnych, opływowych itp.
Zmiana okna połaciowego na lukarnę stanowi istotne odstępstwo od projektu. Wynika to m.in. z faktu, że lukarna wymaga przeprojektowania konstrukcji nośnej dachu oraz dodatkowych prac murarskich. Ponad to lukarna zapewnia inny sposób doświetlenia pomieszczenia niż okno dachowe, co również należy przeanalizować określając ewentualną lokalizację lukarny czy okna w przypadku zmiany projektu.
Dodatkowy problem stanowią warunki zabudowy. Powinna w nich być informacja czy dom może posiadać lukarny czy też nie. Architekt z ramienia urzędu miasta na etapie wydawania decyzji o warunkach zabudowy analizuje sąsiadującą zabudowę i na tej podstawie narzuca określone warunki dla nowego budynku. Jeśli zatem w warunkach zabudowy nie ma żadnej wzmianki o lukarnach to konieczne może być uzyskanie nowej, zamiennej decyzji o warunkach zabudowy przed dokonaniem zmian projektowych.
Ile światła wpada przez lukarnę i okno dachowe?
Sposób oświetlenia poddasza użytkowego oknem połaciowym i lukarną istotnie się różni i zależy od kilku czynników.
Aby móc zapewnić dobre warunki oświetlenia to powierzchnia okien dachowych w danym pokoju powinna wynosić ok. 10% powierzchni podłogi. Przy lukarnach procent ten znacznie wzrasta do ok. 15-20%. Przekłada się to zatem na większy koszt okien do lukarny w stosunku do okien połaciowych.
Inny jest również sposób rozchodzenia się światła dziennego w pomieszczeniu. Czynnik ten ma szczególnie znaczenie w pokojach, które użytkujemy na co dzień. Światło wpadające przez okno lukarny pozwala oświetlić tylko przestrzeń bezpośrednio w jej sąsiedztwie. Najwięcej światła będzie tuż przy oknie lukarny, natomiast im dalej w głąb pomieszczenia tym natężenie światła będzie znacznie mniejsze.
W przypadku okien połaciowych promienie słoneczne pozwalają na bardziej równomierne oświetlenie pokoju. Duży wpływ na to ma fakt, że okno dachowe usytuowane jest pod kątem (na powierzchni połaci dachowej) przez co światło dzienne w lepszym stopniu może rozchodzić się w pokoju.
Aby okno dachowe (połaciowe) zapewniało maksymalną ilość światła dziennego należy wybrać takie okna, w których górna krawędź ościeżnicy będzie równoległa, a dolna prostopadła do podłogi. Warto zwracać uwagę na ten fakt w trakcie wyboru okien dachowych.
Lukarny i okna dachowe źródłem strat ciepła?
Zarówno okna połaciowe jak i lukarny w mniejszym lub większym stopniu będą przyczyniać się do ucieczki ciepła z pomieszczenia. Poza podstawową kwestią, czyli parametrami samych okien i ościeżnic istotny jest również prawidłowy montaż okna czy lukarny.
W przypadku lukarny przeważnie posiada ona murowane ścianki boczne i daszek o konstrukcji takiej samej jak pozostała część pokrycia dachowego budynku. Należy zatem pamiętać o wszystkich warstwach izolacyjnych. Szczególną uwagę należy zwrócić na szczelne połączenie paroizolacji lukarny z resztą dachu. Dużej uwagi wymaga również wykonanie izolacji cieplnej ścianek bocznych.
Przy montażu okien dachowych bardzo ważne jest właściwe zabezpieczenie ich przed możliwością wnikania wilgoci i wody spływającej z dachu. W tym celu montuje się specjalne szczelne kołnierze wokół okna. Ważne jest również prawidłowe wypełnienie wszystkich pustek izolacją cieplną. Niektórzy producenci oferują specjalne pasy izolacyjne z wełny owczej, montowane w ościeżnicy i innych pustych przestrzeniach.
Dobrze zaizolowane i stabilnie wmontowane okno dachowe oraz dobrze wykonana lukarna nie będą stanowiły zbyt dużych mostków cieplnych. Pamiętajmy jednak o bardzo dokładnej kontroli wszystkich elementów izolacji termicznej oraz paroizolacji.
Lukarna czy okno dachowe - co wybrać?
Po za względami architektonicznymi i kosztami podstawową różnicą między lukarną a oknem dachowym jest ilość i sposób rozchodzenia się promieni słonecznych w pomieszczeniu. Jeśli zależy nam na jak najlepszym doświetleniu pokoju lepszym rozwiązaniem będą okna połaciowe, szczególnie przy dużych pokojach. Lukarna istotnie osłabia natężenie światła wraz ze wzrostem odległości od okna. W odległości kilku metrów od lukarny może nawet panować półmrok.
Ma to duże znaczenie w pokojach użytkowanych w ciągu dnia. W łazience, garderobie czy innych pomieszczeniach użytkowanych jedynie chwilowo nie trzeba zwracać aż tak dużej uwagi na problem doświetlenia, gdyż i tak często stosujemy dodatkowe światła sztuczne.
Jeśli bardzo zależy nam na lukarnie (np. ze względów architektonicznych) warto rozważyć taki układ pomieszczeń, aby możliwe było zamontowanie odpowiednio dużej liczby okien tradycyjnych – na ścianach pionowych budynku.
Decydując się na lukarnę warto dobrze zaprojektować jej kształt, aby lukarna stanowiła ciekawy element architektury domu. W przypadku okien dachowych nie ma to większego znaczenia, za wyjątkiem sytuacji, gdy planujemy montaż kilku okien zespolonych, które również mogą znacząco wpłynąć na wygląd połaci dachowej.
Jeśli pozostaniemy przy najczęściej wybieranych oknach połaciowych rozważmy również dobrze sposób ich otwierania. W zależności od rodzaju pomieszczenia, wysokości okna względem podłogi i sposobu umeblowania przestrzeni pod skosami dachowymi można wybrać tradycyjne okna obrotowe, okna wysokoosiowe, fasadowe lub wiele innych ciekawych rozwiązań.
Zespół redakcyjny portalu zbudujmydom.pl
