Czym charakteryzuje się dom energooszczędny?

Argumentów przemawiających za budową domu energooszczędnego jest co najmniej kilka, a do najważniejszych należy zminimalizowanie kosztów ogrzewania domu w zimie oraz zapewnienie optymalnych i komfortowych warunków cieplnych w okresie letnim.

Czym jest dom energooszczędny?

Nie ma prawnej definicji budynku energooszczędnego ani w Prawie budowlanym ani w warunkach technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.

W praktyce wyróżnia się jednak kilka rodzajów domów energooszczędnych. Największym zainteresowaniem cieszą się domy niskoenergochłonne, nazywane często po prostu domami energooszczędnymi oraz tzw. domy zeroenergetyczne.

Drugi rodzaj budynków oznacza, że są one wykonane w taki sposób, że nie ma potrzeby dostarczania do nich zewnętrznych źródeł energii. Dom zeroenergetyczny posiada zatem kompletny system kolektorów słonecznych do ogrzewania domu wraz z ewentualnymi instalacjami gruntowymi, instalacje fotowoltaiczne do produkcji energii elektrycznej i często również przydomowe oczyszczalnie ścieków. Dom taki może również posiadać własne ujęcie wody gruntowej.

W polskich warunkach klimatycznych budowa domu zeroenergetycznego jest niestety bardzo droga, przez co znacznie częściej inwestorzy wybierają technologie domów energooszczędnych.

Dom energooszczędny to taki, w którym zredukowano do minimum ilość zużywanej energii użytkowej potrzebnej m.in. do ogrzewania domu, wentylacji czy też do wytworzenia ciepłej wody użytkowej.

W domu energooszczędnym nie muszą być zainstalowane alternatywne źródła energii jak panele fotowoltaiczne, solarne, wymienniki ciepła, turbiny wiatrowe itp. Często jednak instalacje takie również są montowane w celu zmniejszenia kosztów ogrzewania domu czy zakupu energii elektrycznej.

Bryła budynku i usytuowanie na działce domu energooszczędnego

Podstawową kwestią przy projektowaniu domu energooszczędnego jest jego usytuowanie na działce. Z tego względu również zakup działki warto skonsultować z architektem, aby doradził jak daną działkę można wykorzystać pod kątem minimalizacji zużycia energii użytkowej.

Działka i zabudowa sąsiednia, w tym położenie drogi, powinny umożliwiać południową orientację budynku, czyli usytuowanie wejścia od strony południowej. Ważna jest również istniejąca roślinność, szczególnie dotyczy to wysokich drzew. W razie potrzeby warto upewnić się w gminie, że drzewa będzie można wyciąć, jeśli będą one niekorzystnie wpływać na nasłonecznienie domu.

Cechą charakterystyczną większości domów energooszczędnych jest prosta i zwarta bryła oraz mało skomplikowany dach, często dwuspadowy.

Takie zaprojektowanie budynku pozwala do minimum ograniczyć wszelkie możliwe miejsca strat ciepła i zaburzeń dobrej cyrkulacji powietrza w pomieszczeniach. Dotyczy to m.in. różnego rodzaju załamań ścian, wyokrągleń itp.

W budynkach energooszczędnych dąży się do zaprojektowania powierzchni użytkowej dokładnie dostosowanej do potrzeb domowników. Im większa powierzchnia domu tym większe potrzeby energetyczne oraz wyższe koszty budowy.

Warto zatem dobrze rozważyć wszystkie pomieszczenia w domu i w miarę możliwości minimalizować całkowitą powierzchnię i kubaturę budynku. Zaoszczędzone w ten sposób pieniądze można zainwestować np. z dodatkowe źródła energii odnawialnej.

W domach energooszczędnych nie zaleca się budowy balkonów, które stanowią często istotne miejsca strat ciepła. Dotyczy to połączenia płyty balkonowej ze ścianami budynku. Dostępne są co prawda na rynku specjalne łączniki termoizolacyjne do betonowych płyt balkonowych, lecz równie ważna jest w tym wypadku dokładna kontrola ich montażu na budowie. Im mniej balkonów tym mniejsze ryzyko wystąpienia strat ciepła w domu.

Ściany zewnętrzne w domu energooszczędnym

Dobra izolacja termiczna ścian zewnętrznych to podstawa każdego domu energooszczędnego. Zaleca się stosowanie dobrych jakościowo styropianów o niskim współczynniku lambda (np. styropiany grafitowe) lub ocieplenia z wełny mineralnej, ewentualnie pianek izolacyjnych.

Ważne są również elementy nośne ściany. Rzadko spotyka się domy energooszczędne budowane z bloczków betonu komórkowego. Znacznie częściej wybierane są pustaki ceramiczne lub bloczki silikatowe, cechujące się bardzo dobrą izolacyjnością cieplną.

Należy również zwrócić uwagę na materiały do ścianek działowych i wewnętrznych nośnych. Tutaj również zaleca się materiały o dobrej izolacyjności termicznej, co zapewni efektywne ogrzewanie pomieszczeń w okresie zimowym, bez wzajemnego wyziębiania się sąsiadujących pokoi w przypadku ich nierównomiernego ogrzewania.

Wentylacja mechaniczna z odzyskiem ciepła (rekuperacją)

Standardowa wentylacja grawitacyjna umożliwia dostawanie się do pomieszczeń świeżego powietrza, które następnie po pewnym czasie odprowadzane jest przez kratki i kanały wentylacyjne na zewnątrz budynku.

Traci się w ten sposób wiele ciepłego powietrza, które mogłoby zostać ponownie wykorzystane. Tutaj z pomocą przychodzi technologia wentylacji z rekuperacją. Polega ona na wykorzystaniu ciepłego powietrza, jakie usuwane jest z pomieszczeń, do wstępnego ogrzania świeżego powietrza dostarczanego z zewnątrz.

Zmniejsza się w ten sposób ilość energii potrzebnej do ogrzania pomieszczenia z maksymalnym odzyskiem ciepła ze zużytego powietrza.

Wentylacja nawiewno-wywiewna umożliwia również filtrowanie powietrza dostarczanego z zewnątrz, przez co jest ono pozbawione kurzu i wielu zanieczyszczeń oraz dwutlenku węgla. Sprawna wentylacja nawiewna pozwoli ograniczyć konieczność otwierania okien, szczególnie w okresie zimowym, gdy każde otwarte okno znacząco wychładza pomieszczenie.

Szczelnie zamknięte okna przyczynią się również do zmniejszenia hałasu, jaki z zewnątrz trafia do pomieszczeń. Ma to duże znaczenie w zabudowie miejskiej, mocno zurbanizowanej, w pobliżu ruchliwych ulic itp.

Energooszczędna stolarka okienna i drzwiowa

Nie ulega wątpliwości, że w domach energooszczędnych zaleca się stosowanie stolarki o możliwie jak najlepszych parametrach cieplnych, czyli z możliwie niskimi współczynnikami przenikania ciepła.

Należy jednak zawsze patrzeć na współczynniki dla całego okna, a nie dla jego poszczególnych elementów.

Sprawą równie istotną jak sama stolarka jest jej prawidłowy montaż z wykonaniem wszystkich izolacji termicznych i wilgociowych.

Dobre parametry termiczne dotyczą również drzwi wejściowych, wewnętrznych oraz wszelkich drzwi garażowych czy balkonowych.

W budownictwie energooszczędnym ogranicza się do minimum lub nawet w ogóle rezygnuje się z wykonywania lukarn dachowych. Znacznie lepszym rozwiązaniem jest wbudowanie uchylnych okien połaciowych z ich dobrym zaizolowaniem termicznym wokół ościeżnicy.

Umiejscowienie okien zgodnie z ruchami słońca

Dobrze zaprojektowany dom energooszczędny charakteryzuje się rozmieszczeniem okien zgodnym z rzeczywistymi ruchami słońca w ciągu doby.

Oznacza to często ograniczenie ilości okien i innych otworów w murze od strony północnej przy jednoczesnym maksymalnym otwarciu na słońce pomieszczeń po stronie południowej. Rozmieszczenie pomieszczeń w domu planuje się w taki sposób, aby oświetlone były światłem naturalnym w godzinach, gdy korzysta się z nich najintensywniej. Dotyczy to m.in. salonów czy pokoi i sypialni, które użytkujemy głównie w godzinach popołudniowych (po powrocie z pracy i szkoły).

Przydatnym elementem elewacji są specjalnie dobrane okapy na nad oknami po stronie południowej. Dobrze zaprojektowane pozwolą uchronić pomieszczenia przed nadmiernym przegrzewaniem w okresie letnim co wpłynie na wysoki komfort użytkowania pokoi.

Garaż i pomieszczenie gospodarcze jako oddzielny budynek

W tradycyjnym domu jednorodzinnym często garaż budowany jest jako element bryły domu. Niestety jest to przeważnie pomieszczenie nieogrzewane, które w pewnym stopniu zaburza warunki cieplno-wilgotnościowe w sąsiadujących pomieszczeniach.

W domach energooszczędnych zaleca się wykonanie garażu z pomieszczeniem gospodarczym w formie oddzielnego budynku. Pozwoli to jednocześnie zmniejszyć powierzchnię domu, która będzie ogrzewana. Przełoży się to bezpośrednio na mniejsze zużycie energii grzewczej budynku.

Przede wszystkim jakość wykonawstwa!

Pamiętajmy, że nawet najlepsze jakościowo materiały izolacyjne, stolarka i inne nie przyczynią się do minimalizacji energochłonności budynku jeśli zostaną źle wbudowane i zainstalowane.

Planując budowę domu energooszczędnego liczymy się często ze znaczącymi wydatkami na podstawowe materiały nośne, izolacyjne, stolarkę itp. Musimy jednak rozważyć także wybór dobrej ekipy budowlanej, najlepiej takiej, która specjalizuje się w budownictwie energooszczędnym.

Większy koszt związany z robocizną przełoży się na skuteczne i efektywne wykorzystanie drogich materiałów.

Zespół redakcyjny portalu zbudujmydom.pl