Ekologiczne tynki gliniane

Coraz częściej decydujemy się na rozwiązania proekologiczne podczas budowy domu. Związane jest to zarówno ze zwiększającą się naszą świadomością ekologiczną, ale również często z niższymi kosztami (jeśli nie samej budowy to dalszego użytkowania domu).

Podobnie sytuacja wygląda w przypadku tynków glinianych, stosowanych jako tynki wewnętrzne. Materiałem wiążącym w tym wypadku jest glina, wraz z najdrobniejszymi frakcjami iłowymi (zawierającymi związki wapnia). Mieszanka do tynkowania składa się dodatkowo z piasku i wody, oraz czasami z niewielkiej ilości cementu.

Zalety stosowania tynków glinianych

Tynki gliniane w dobry sposób pozwalają regulować temperaturę wewnątrz pomieszczeń oraz wilgotność, gdyż mogą wchłaniać nadmiar wilgoci i oddawać ją, gdy temperatura otoczenia znacząco wzrasta.

Dodatkowo glina umożliwia wchłanianie różnych substancji szkodliwych, w szczególności dymu papierosowego. Nie należy jednak od razu oczekiwać, że mając w domu tynki gliniane całkowicie pozbędziemy się zapachu dymu z papierosów (tylko część substancji zostanie wchłonięta i zneutralizowana w ścianach). Ściany z tynkiem glinianym chronią również pomieszczenia przed występowaniem pleśni i grzybów, co może mieć szczególne znaczenie dla alergików.

W domu z tynkami glinianymi będzie zachowana bardzo dobra akustyka pomieszczeń, co wynika ze zdolności pochłaniania dźwięków przez mieszaninę gliny i piasku. Rozwiązanie to może być szczególnie istotne w przypadku pomieszczeń mieszkalnych, gdyż pozwoli zachować wysoki komfort ich użytkowania.

Istotną zaletą tynków glinianych jest fakt, że mieszanina gliny i piasku pozwala stworzyć warstwę antystatyczną. W praktyce oznacza to, że na ścianach takich będzie znacznie mniej kurzu i brudu niż na tradycyjnych tynkach gipsowych i cementowo – wapiennych. Antystatyczność ulega zmniejszeniu, jeśli do produkcji tynku glinianego użyjemy dodatkowo również cementu.

Tynki gliniane można stosować w pomieszczeniach narażonych na krótkotrwałą zwiększoną wilgotność, jak kuchnie, łazienki, pralnie. Należy jednak zachować ostrożność przy tynkowaniu gliną pomieszczeń o stale podwyższonej wilgotności (warsztaty, pralnie użytkowane usługowo itp.).

Tynki gliniane umożliwiają uzyskanie na ścianach różnego rodzaju powierzchni. Najczęściej osoby decydujące się na tego typu rozwiązania nadają ścianom nieregularny (lekko chropowaty, "teksturowaty") wygląd, co w przypadku tynków glinianych jest bardzo łatwe do wykonania. Jeśli jednak zależy nam na idealnie gładkich ścianach, to możemy na warstwie tynku nanieść gotowe gładzie gliniane (sprzedawane w formie suchej mieszanki rozrabianej z wodą). Od typowego tynku glinianego wyróżniają się one bardzo precyzyjnie dobraną wielkością kruszywa w piasku, co pozwala w łatwy sposób wygładzać powierzchnie ścian.

Zarówno tradycyjne tynki gliniane, jak i te pokryte dodatkową warstwą gładzi bez problemu nadają się do malowania farbami, przy czym zaleca się tutaj raczej stosowanie farb naturalnych (wapiennych lub klejowych) aby nie zachodziły dodatkowe reakcje z gliną. Na rynku dostępne są również specjalne farby gliniane, dedykowane do tego typu tynków, lecz ich koszt nadal jest stosunkowo wysoki. W przypadku docelowego okładania ścian płytkami ceramicznymi zaleca się nie wykonywać gładzi, lecz pozostawić chropowatą warstwę tynku, co zapewni lepsze związanie kleju z podłożem.

Jeśli jednak chcemy ścianę wykończyć tzw. farbami dekoracyjnymi (specjalnie teksturowane np. farby firmy Primacol) to musimy pamiętać, że w większości tego typu farby należy na końcu pokryć warstwą lakieru (matowego lub z połyskiem), co zapewni farbie odpowiednią trwałość i odporność na zabrudzenia. W takim przypadku zamykamy swobodny dostęp powietrza i wilgoci do tynku glinianego, co może niekorzystnie wpływać na jego zachowanie się w dłuższym czasie. Na takich ścianach lepiej wykonać tradycyjne tynki gipsowe.

Tynki gliniane schną dosyć długo, nawet wolniej niż zwykłe tynki wapienne, co umożliwia ich łatwe wyrównywanie i formowanie. Dodatkowo umożliwia to również wykańczanie dekoracyjne, np. w formie kamieni ozdobnych, muszli itp. wklejanych bezpośrednio w świeżą, ostateczną warstwę tynku.

Istotną zaletą użytkową tynków glinianych, docenianą przez inwestorów szczególnie jeszcze na etapie wykańczania domu, jest możliwość łatwego żłobienia w warstwie tynku oraz ponowne wykorzystanie uszkodzonej masy. Wystarczy ją ponownie rozrobić z odpowiednią ilością wody, aby można drugi raz nanieść na ścianę. Jest to duża zaleta np. podczas wprowadzania zmian w już rozprowadzonych na ścianach instalacjach elektrycznych.

Tynki gliniane można również barwić w masie, podczas produkcji (mieszania składników i ich rozrabiania z wodą). Zaleca się jednak ostrożność z ilością barwnika (nie powinna przekraczać 5-10%) ze względu na możliwe pogorszenie spoistości mieszanki, co może wpłynąć na nanoszenie tynku i jego wysychanie. Odpowiednie pigmenty naturalne można zakupić w sklepach z tynkami glinianymi lub nawet w większości sklepów dla artystów (malarzy, plastyków itp.). Odpowiednio wybarwiony tynk może od razu stanowić docelową powierzchnię ściany.

Wady tynków ekologicznych (glinianych)

Wadą tynków glinianych jest ich mniejsza wytrzymałość niż tynków cementowo – wapiennych. W porównaniu z tynkami gipsowymi sytuacja zależna jest od wyboru konkretnych rodzajów tynków gipsowych i proporcji składników w tynkach glinianych. Z tego względu z dużą ostrożnością należy stosować tynki gliniane w pomieszczeniach narażonych na uszkodzenia, takich jak warsztaty, garaże itp. Jeśli jednak mimo wszystko zależy nam, aby w domu mieć wyłącznie tynki gliniane, możemy zastosować ich dodatkowe zbrojenie (między kolejnymi warstwami) specjalnymi tkaninami np. z juty. Innym sposobem wzmocnienia tynku glinianego jest dodanie do mieszanki niewielkiej ilości cementu. Jednakże należy zdawać sobie sprawę, że nie zapewni to tak dobrych warunków wytrzymałościowych na uderzenia jak tynki cementowo – wapienne.

Kolejnym problemem podczas wykonywania tynków glinianych jest większa trudność w realizacji idealnie prostych narożników (zachowanie kąta 90 stopni). Tynki gliniane mają predyspozycje raczej do lekko „wyokrąglonych” krawędzi. Oczywiście wykończenie pod kątem również jest możliwe, wymaga jednak większej wprawy i doświadczenia niż w tradycyjnych tynkach cementowo – wapiennych lub gipsowych.

Tynki gliniane są przeważnie droższe od tynków tradycyjnych (uwzględniając koszty materiałów + robociznę). Koszty można częściowo zredukować poprzez zakup gliny i odpowiedniej frakcji piasku. Pozwoli to zaoszczędzić na materiałach, lecz jednocześnie podniesie koszty robocizny, gdyż mieszankę w całości trzeba wykonywać na budowie, przestrzegając dokładnie wszystkich proporcji. Rozwiązanie to da rzeczywiste obniżenie kosztów w przypadku samodzielnego wykonania zarówno mieszanki jak i tynków na ścianach.

Większość gotowych suchych mas, zarówno tynków glinianych jak i dedykowanych im gładzi, jest droższa od popularnych tynków gipsowych i cementowo – wapiennych.